HÓA HỌC TỪ TRÁI TIM - DẤU ẤN CỦA NGƯỜI CÔ CHỦ NHIỆM TẬN TÂM

  Nếu ví sự trưởng thành của một con người là một công trình kiến trúc đồ sộ, thì thầy, cô chính là những kiến trúc sư tận tâm, đã miệt mài đặt những viên gạch tri thức và đạo đức đầu tiên. Người ta thường nói: “Dạy học không phải là đổ đầy một cái bình, mà là thắp lên một ngọn lửa”. Thực vậy, thầy, cô không chỉ là người truyền dạy kiến thức mà còn là người thắp lên ngọn lửa đam mê, là nguồn cảm hứng và động lực lớn lao để ta bước tiếp hành trình của bản thân sau này.

  Tôi đã và đang may mắn trải qua những năm tháng học trò đẹp đẽ dưới mái trường Trung học phổ thông Hoàng Hoa Thám, nơi không chỉ có những hàng cây xanh rợp bóng mát, mà còn có hình bóng của một người phụ nữ đã dùng cả tấm lòng để dạy dỗ chúng tôi - cô giáo chủ nhiệm Nguyễn Hà Như Trúc. Ấn tượng về cô không chỉ là sự vững vàng về chuyên môn, mà còn ở những phẩm chất khiến mọi học trò yêu quý và ngưỡng mộ: một tinh thần trách nhiệm cao cả, luôn vượt qua khuôn khổ bài giảng; một ngọn lửa ham học hỏi và sáng tạo không ngừng trong phương pháp đứng lớp; và trên hết là tình yêu thương quan tâm tinh tế dành cho từng số phận học trò. Chính những ấn tượng sâu sắc từ cô đã trở thành kim chỉ nam, làm thay đổi đáng kể cách học tập và thái độ sống của bản thân tôi sau này.

  Điều khiến chúng tôi yêu mến và ngưỡng mộ cô Trúc nhất là ngọn lửa sáng tạo luôn bùng cháy, đặc biệt là trong bộ môn vốn bị nhiều học sinh coi là khô khan như Hóa học. Cô không chấp nhận việc Hóa học chỉ là những công thức hay phương trình nhàm chán trên bảng mà biến lớp học và phòng thí nghiệm thành một không gian trải nghiệm thực thụ.

  Tôi nhớ khi học bài học về các nhóm Halogen, thay vì giảng lý thuyết, cô Trúc đã tổ chức cho một dự án theo nhóm mang tên STEM: Điều chế và thử tính chất của nước Javel. Cô khuyến khích chúng tôi thực hành thí nghiệm, quay video quy trình và sử dụng các phần mềm đồ họa như Canva để thiết kế các học liệu trực quan, sinh động, minh họa cho các ứng dụng của hóa chất trong đời sống hằng ngày, từ việc khử khuẩn đến tẩy trắng. Ngoài ra, cô Trúc còn lồng ghép những nội dung bằng tiếng Anh và ứng dụng AI vào bài giảng, biến những thuật ngữ chuyên ngành và tiết học trở nên gần gũi, thú vị hơn bao giờ hết. 

  Sự ảnh hưởng lớn nhất của cô Trúc đến cuộc sống của tôi nằm ở sự thay đổi trong nhận thức. Là một người có nỗi sợ to lớn với bộ môn Hóa học từ những năm cấp hai, tôi có xu hướng lo sợ và không dám bày tỏ những điều chưa hiểu trước môn học khó nhằn này. Thất bại đầu tiên là trong kỳ kiểm tra giữa học kỳ Hóa học năm lớp 10 đã khiến tôi chán nản. Tôi nghĩ rằng mình đang đi sai hướng khi không có khả năng với Khoa học Tự nhiên. Khi cả lớp đang lo lắng với kết quả không được cao, cô Trúc đã tập trung phân tích, chỉ ra cho chúng tôi những lỗi sai để chúng tôi rút kinh nghiệm sau lần thi một tiết đầu tiên đầy bỡ ngỡ của năm đầu cấp ba. Cô cho chúng tôi biết về “Phương trình thất bại”, rằng: “ Thất bại cũng là một chất xúc tác. Nó không biến mất, mà giúp chúng ta tăng tốc độ phản ứng thành công nếu ta biết cách hấp thụ nó.” Lúc ấy tôi mới hiểu rằng ta phải thất bại thì mới có những bài học mà lý thuyết không thể nào dạy cho ta, đó mới chính là những bài học quý giá nhất mà mỗi người tìm kiếm.

Hình 1 – Cô Nguyễn Hà Như Trúc trong tiết dạy bộ môn Hóa học

Cũng từ khoảnh khắc đó, tôi hiểu rằng Hóa học không chỉ là khoa học mà còn là triết lý sống: mỗi thất bại là một “phản ứng” cần thiết để tạo ra “sản phẩm” hoàn hảo hơn. Nhờ sự định hướng và niềm tin mà cô trao gửi, tôi đã tìm lại được động lực, không chỉ nỗ lực cải thiện môn Hóa mà còn trở nên tự tin, dám nghĩ dám làm hơn trong các hoạt động của lớp. 

  Sự sáng tạo của cô không chỉ dừng lại ở phương pháp mà còn là ở tinh thần ham học hỏi. Cô không ngại tìm tòi các công cụ mới, các thí nghiệm mới để bài giảng thêm phong phú. Điển hình là cô đã áp dụng một ứng dụng trò chơi với không gian 3 chiều giúp chúng tôi có cái nhìn tổng quát và sinh động về cấu tạo và liên kết của các nguyên tố hóa học. Cô thường nói: “Hóa học là môn học thực nghiệm và màu sc. Muốn học trò mình yêu, mình phải là người đầu tiên say mê khám phá.” Nhờ cô, tôi không còn sợ những phản ứng phức tạp mà bắt đầu nhìn nhận Hóa học như một trò chơi xếp hình logic đầy thử thách. Điều khiến tôi thêm phần ngưỡng mộ là cô đã tốt nghiệp Thạc sĩ Hóa phân tích - một ngành học khó nhằn, nhưng thế là chưa hết, cô đã và đang tiếp tục theo học thêm văn bằng hai - ngành Sư phạm tiếng Anh. Bên cạnh đó cô còn tham gia nhiều khóa học và cuộc thi để nâng cao nghiệp vụ như Tư vấn tâm lý học đường, được bằng khen của Trung ương Đoàn khi có Công trình sáng tạo tiêu biểu toàn quốc năm 2022, ... Tất cả những điều ấy cho thấy tinh thần không ngừng học hỏi, sáng tạo để nâng cao trình độ, áp dụng vào phương pháp giảng dạy trong nhà trường. 

Hình 2- Cô Trúc nhận bằng khen của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh năm 2022

Hình 3. Các trò chơi được áp dụng làm cho tiết học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn

  Tinh thần trách nhiệm của cô Trúc không chỉ thể hiện qua những bài giảng hấp dẫn mà còn qua sự tận tụy không mệt mỏi của cô với công tác chủ nhiệm. Là giáo viên chủ nhiệm của lớp tôi, đồng hành cùng lớp từ những ngày đầu tiên bỡ ngỡ bước vào mái trường cấp ba, cô luôn là người quán xuyến mọi việc một cách tỉ mỉ. Chúng tôi hiểu rằng, trách nhiệm của cô không chỉ là đảm bảo thành tích chung của lớp. Cô như một chuyên gia tâm lý học đường, luôn biết cách truyền lửa và vực dậy tinh thần học trò. Cô Trúc luôn thể hiện sự tâm huyết qua việc khen thưởng vô cùng kịp thời và tinh tế. Không chỉ dừng lại ở việc tuyên dương những học sinh đạt điểm tuyệt đối, cô còn chú trọng khen ngợi sự tiến bộ, sự nỗ lực kiên trì của từng cá nhân. Ở tiết học hằng ngày cô sẽ khích lệ qua việc tặng sticker hóa học dí dỏm hay những lời khen công nhận sự tiến bộ trước toàn thể lớp. Vào các lần sơ kết thi đua giữa học kỳ hay cuối học kỳ, cô chủ động thiết kế giấy khen, huân chương dành tặng cho các bạn có thành tích tiến bộ, nổi trội và tích cực trong công tác thi đua của lớp. Cô luôn tìm cách tạo ra “sân khấu” cho mỗi học sinh trong lớp đều có cơ hội tỏa sáng, giúp chúng tôi nhận ra giá trị của bản thân không chỉ nằm ở kết quả cuối cùng mà còn là cả quá trình phấn đấu.

Hình 4 – cô Trúc trong công tác chủ nhiệm tỉ mỉ và chu đáo

 Đặc biệt, sự tận tâm của cô được thể hiện rõ nhất khi học trò của mình có dấu hiệu sa sút. Tôi còn nhớ khoảng thời gian đầu học kỳ II, khi cả lớp còn đang bận rộn với những dự án STEM mà ai cũng phải tham gia. Chuyện có một bạn nữ luôn vắng mặt trong hoạt động nhóm đã truyền đến cô. Khi biết chuyện, cô không trực tiếp nhắc nhở hay khiển trách bạn ấy, mà chỉ âm thầm liên lạc bạn và phụ huynh để hỏi tình hình. Thì ra ba mẹ của bạn thường xuyên đi làm, bạn lại có một người em bị bệnh tim bẩm sinh, vì thế nên bạn phải ở nhà trông em vào những buổi chiều được nghỉ. Khi nghe hoàn cảnh như thế, cô Trúc đã giải thích hoàn cảnh của bạn với lớp, tạo điều kiện để bạn có thể tham gia các hoạt động của trường lớp mà vẫn có thể ở nhà trông em thường xuyên. Thời điểm khó khăn ấy, kết quả học tập của bạn cũng có phần sa sút, cô Trúc đã chủ động gặp riêng bạn, không phải để dạy Hóa, mà là để cùng bạn lập một kế hoạch chi tiết cho tất cả các môn học. Cô phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cho bạn thấy rằng việc học cần phải có chiến lược rõ ràng. Những điều này nếu không được nghe bạn kể, tôi cũng khó thể nào biết được cô quan tâm lớp đến nhường nào. 

  Cô không chỉ giảng lý thuyết mà còn kể về hành trình học tập và làm nghề của chính mình, về việc cô phải thường xuyên đối mặt với những vấn đề nan giải trong phòng thí nghiệm, hay có bao lần cô đã phải tự tìm tòi và học đi học lại để hiểu rõ vấn đề. Cô truyền cho tôi sự dũng cảm để đối diện với sai lầm, thử thách cũng như động lực để không chùn bước trước khó khăn. Cô dạy chúng tôi rằng: “Trách nhiệm lớn nhất của tuổi trẻ không phải trở thành người giỏi nhất, mà là trở thành người có trách nhiệm với chính tương lai và lựa chọn của mình.” Chính sự quan tâm chu đáo và tinh tế, sẵn sàng dành thời gian ngoài giờ hành chính cho học sinh của cô đã tạo nên một niềm tin vững chắc, khiến chúng tôi cảm thấy mình được quan tâm và chăm sóc một cách đặc biệt.

  “Mười năm trồng cây, trăm năm trồng người”, câu nói ấy vượt qua mọi giới hạn về thời gian để trở thành một triết lý giáo dục vĩnh cửu. Cô giáo chủ nhiệm của tôi chính là một trong những người thợ làm vườn cần mẫn, không chỉ bón phân tri thức mà còn vun đắp tâm hồn, giúp những mầm non như chúng tôi vươn lên mạnh mẽ. Nhìn lại những năm tháng dưới mái trường, những gì cô dạy không chỉ là những phản ứng oxi hóa - khử mà còn là những phản ứng tích cực với cuộc sống; không chỉ là những cấu tạo nguyên tử mà còn là cấu tạo của một nhân cách có trách nhiệm. Cô là minh chứng sống cho câu nói: “Giá trị thực sự của một người giáo viên không đo bằng số học sinh đỗ đạt, mà bằng số học sinh tìm thấy được lẽ sống và động lực tự thân sau khi bước ra khỏi cổng trường.”

  Với tôi, một học sinh lớp 11 đang bước chân vào ngưỡng cửa chọn lựa, ảnh hưởng của cô là vô giá. Cô đã biến sự tự ti thành tự tin, sự lơ là thành trách nhiệm và sự sợ hãi những con số khô khan thành niềm đam mê sáng tạo. Kỷ niệm về cô không chỉ là hồi ức đẹp mà là dấu ấn của một người giáo viên tận tâm dần thay đổi tôi theo hướng tích cực, là hành trang tinh thần quý giá nhất mà tôi mang theo. 

  Thời gian trôi qua nhanh như một giấc mộng, chớp mắt đã thấy mình đứng giữa lưng chừng năm tháng. Không bao lâu nữa tôi sẽ rời xa mái trường phổ thông, bước vào giảng đường đại học và theo đuổi những hoài bão mới. Dù đi đâu, tôi vẫn sẽ mãi mãi khắc ghi công ơn và những bài học vô giá mà “người lái đò” tận tâm ấy đã dành tặng. Tôi xin hứa với lòng mình sẽ không ngừng học hỏi, sáng tạo, sống có trách nhiệm để xứng đáng với niềm tin và ngọn lửa đam mê mà cô đã thắp lên trong trái tim tôi. Cảm ơn cô - người thầy vĩ đại đã góp phần định hình nên con người tôi ngày hôm nay.